رفتار قاطع
در مقاله قبلی (ریشه خجالت و کمرویی) به موضوع پرداختیم که خجالت و کمرویی زمانی رخ میدهد که فایل رفتاری آن موقعیت در مغز جدید ما وجود نداشته باشد.
همچنین به این موضوع نیز اشاره کردیم که هر وقت فایل موقعیتی که در آن هستیم، در مغز جدید ما وجود نداشته باشد، مغز قدیم فعال میشود و مغز قدیم فقط ۲ راه را بلد است:
مبارزه = پرخاشگری
فرار = خجولی گری
در ادامه سری مقالات موبوط به غلبه بر خجالت و کمرویی ما به این موضوع میپردازیم که چگونه فایلهای مناسب با موقعیتهای مختلف را ایجاد کنیم تا ریشه خجالت و کمرویی در ما بخشکد و جایگزین آن اعتماد به نفس ما افزایش پیدا کند.
[divide icon=”circle” margin_top=”20″ margin_bottom=”30″ width=”medium” color=”#81d742″]
[divide icon=”circle” margin_top=”20″ margin_bottom=”30″ width=”medium” color=”#81d742″]
رفتار قاطع چیست؟
زمانی که صحبت از ایجاد و یا تغییر رفتار میکنیم، لازم است که ویژگی آن مدل رفتاری که قرار است ایجاد کنیم یا جایگزین رفتار قبلی کنیم را نیز بیان کنیم.
نموداری برای رفتار ما با دیگران وجود دارد که در یک طرف ما هستیم و در طرف دیگر، دیگران.
در هر طرف ۲ شاخص وجود دارد:
خودمان را محترم بدانیم یا محترم ندانیم.
و در طرف مقابل، دیگران را محترم بدانیم یا محترم ندانیم.
در این حالت ۴ نوع رفتار به وجود میآید:
اگر خودمان را محترم بدانیم اما دیگران را محترم ندانیم، رفتار ما پرخاشگری خواهد بود.
اگر خودمان را محترم ندانیم و دیگران را نیز محترم ندانیم، رفتار ما حاوی منفی نگری و افسردگی خواهد بود.
اگر خودمان را محترم ندانیم اما دیگران را محترم بدانیم، این جاست که خجالت و کمرویی شکل میگیرد.
در این مدل رفتار، دیگران را بر خودمان ترجیح میدهیم و به عروسک خیمه شببازی دیگران تبدیل میشویم.
اما مهمترین قسمت این نمودار، قسمت چهارم آن است که منظور ما از ایجاد رفتار، این مورد است.
زمانی که ما خودمان را محترم بدانیم و همچنین دیگران را نیز محترم بدانیم، رفتاری که از ما صادر میشود رفتار قاطعانه و محترمانه خواهد بود.
به عنوان مثال:
در صف نان، بلیط سینما و یا نوبت تاکسی ایستادهایم که فردی صف را نادیده میگیرد و جلوتر از ما میایستد. اجازه بدهید طبق نمودار جلو برویم:
- حالت اول پرخاشگری: مگه کوری و صف رو نمیبینی؟ ما اینجا درخت که نیستیم، وایستادیم تا نوبتمون بشه…
- حالت دوم منفی نگری و افسردگی: دیگه ایران جای زندگی نیست، حتی اگر با کسی کاری نداشته باشی، اونا رهات نمیکنن!
- حالت سوم خجالت و کمرویی: حتماً بنده خدا کاری داشته – مهم نیست ۵ دقیقه بیشتر میایستم
- حالت چهارم رفتار قاطع و محترمانه: بزرگوار ممنون میشم نوبت رو رعایت کنید و آخر صف تشریف ببرید چون موقعی که من اومدم، شما تشریف نداشتید.
یا زمانی که برای خرید جنسی به فروشگاه رفتهایم اما فروشنده باقی پولمان را پس نمیدهد
- حالت اول پرخاشگری: آقاجون نمیخوای بقیه پول ما رو پس بدی؟؟
- حالت دوم منفی نگری و افسردگی: دیگه همه مال مردم خور شدن و به هم رحم نمیکنن!
- حالت سوم خجالت و کمرویی: احتمالاً یادش رفته پول منو پس بده، ولش کن… دفعه بعد از یه جا دیگه خرید میکنم!
- حالت چهارم رفتار قاطع و محترمانه: آقا… خریدهای من …. تومن شده و من …. قدر به شما پول دادم، ممنون میشم بقیهی پول من رو پس بدید.
شبیه دو نمونهی بالا تقریباً برای همهی ما پیش آمده که به دلیل عدم توانایی در ارائه رفتار قاطع ، ضرر و زیان و اتفاقات ناخوشایندی را تجربه کردهایم و در برخی شرایط شاید نتوانسته باشیم که به خواستهی خودمان برسیم.
مهمتر از ضرر و زیان حس بدی است که در گذشته بارها و بارها با آن مواجه شده بودم و آرزو داشتم که ای کاش میدانستم که در چنین شرایطی باید چه بگویم و به چه صورتی رفتار کنم.
[divide icon=”circle” margin_top=”20″ margin_bottom=”30″ width=”medium” color=”#81d742″]تعریف رفتار قاطع
پس با توجه به مطالب ذکر شده، رفتار قاطع رفتاری است که با در نظر گرفتن ارزش انسانی نسبت به دیگران، ما را به هدف خود بدون ایجاد تنش و درگیری میرساند.
[box type=”custom” color=”#ffffff” bg=”#dd3333″ radius=”10″ border=”#510821″]
رفتار قاطع ، رفتاری است که با در نظر گرفتن ارزش انسانی نسبت به دیگران، ما را به هدف خود بدون ایجاد تنش و درگیری میرساند.
[/box] [divide icon=”circle” margin_top=”20″ margin_bottom=”30″ width=”medium” color=”#81d742″]رفتار قاطع و عزت نفس
رفتار قاطع ریشه در عزت نفس دارد و میتوان اینگونه گفت که عزت نفس زمانی در ما بوجود میآید که ما خودمان را محترم بشماریم و دیگران را نیز محترم بدانیم.
دیگران شامل:
انسانهای دیگر در هر رتبه و مقامی: ما وظیفه داریم که به انسانهای دیگر، به خاطر انسان بودنشان و ارزش انسانی آنها احترام بگذاریم، خواه نظافتچی باشد، خواه رئیس جمهور یک کشور
حیوانات: یک پله فراتر از احترام به انسانها، احترام به حیوانات است که تا جاییکه آزاری به ما نمیرسانند، آنها نیز از آزار ما در امان باشند.
زمانی که مغز ما آموزش ندیده باشد و ندانیم در موقعیتهای مختلف چگونه عمل کنیم، رفتار قاطع را یاد نمیگیرد و سراغ رفتارهای دیگر مثل خجالت و کمرویی و یا پرخاشگری میرود.
برخی از نشانههایی که نشان میدهد مغز ما آموزش ندیده است و در برخی موارد نمیتواند رفتار قاطع داشته باشد، عبارت است از:
[divide icon=”circle” margin_top=”20″ margin_bottom=”30″ width=”medium” color=”#81d742″]نبود رفتار قاطع = خجولی گری
مشکل در نه گفتن
احساسات خود را بروز نمیدهند
نمیدانند که چه حقوقی از لحاظ انسانی دارند
از حقوق خودشان میگذرند
تا جایی که ممکن است، از موقعیت فرار میکنند
نیازهای دیگران را در اولویت قرار میدهند
هر کاری دیگران میخواهند، انجام میدهند
برای اینکه دچار تعرض نشوند، هر کاری میکنند
[divide icon=”circle” margin_top=”20″ margin_bottom=”30″ width=”medium” color=”#81d742″]
نبود رفتار قاطع = پرخاشگری
به احساسات دیگران اهمیتی نمیدهند
از دیگران (خجالتیها) سوء استفاده میکنند
هر کاری میکنند تا به خواستههایشان برسند
خیلی سریع واکنش نشان میدهند که معمولاٌ واکنششان تند است
با صدای بلند یا رفتارهای غیرکلامی فشار میآورند
خودشان را رُک میدانند
نیازهای خودشان را به نیازهای دیگران اولویت میدهند
پس در نتیجه برای ایجاد رفتار، لازم است که به این موضوع توجه داشته باشیم که رفتار ما باید قاطع و در عین حال محترمانه باشد و این موضوع فقط زمانی شکل میگیرد که ما خودمان و دیگران را محترم بدانیم.
2 دیدگاه در “رفتار قاطع داروی خجالت و کمرویی”
ممنون از شما . خیلی عالی بود
استاد گنجی مثل همیشه عالی بود